Dopamine is een neurotransmitter die in de hersenen wordt geproduceerd en essentieel is voor de communicatie tussen verschillende zenuwcellen. Het beïnvloedt niet alleen het zenuwstelsel, maar reist ook door de bloedbaan en bereikt zo verschillende organen, waar het diverse lichamelijke processen reguleert. Onder deze processen vallen o.a. stemming en beweging. Wanneer dopamine in de hersenen vrijkomt, veroorzaakt dit een gevoel van genot en blijdschap, zoals na het eten van iets lekkers of na lichamelijke inspanning. Naast zijn rol als gelukshormoon is dopamine ook cruciaal voor motivatie, het bevordert leerprestaties en draagt bij aan het maken van goede keuzes.
Wanneer we iets leuk vinden, wordt er meer dopamine in ons brein vrijgegeven, wat ons motiveert om door te gaan. Als een activiteit echter te saai wordt, zoekt ons brein naar manieren om meer dopamine te verkrijgen. Dit kan resulteren in het eindeloos scrollen door sociale media zoals Instagram, Facebook of LinkedIn, of het bekijken van filmpjes op platforms zoals TikTok.
Het overmatige gebruik van smartphones is een wijdverbreid probleem. Veel mensen beginnen hun dag door notificaties te bekijken, het nieuws te lezen, of tijdens het ontbijt door sociale media te scrollen, waardoor ze van het ene naar het andere dopamine-shot gaan. Op korte termijn geeft dit een goed gevoel, maar op lange termijn kan het leiden tot gevoelens van leegte, ontevredenheid, lusteloosheid en zelfs depressie. Dit fenomeen wordt vaak samengevat als ‘korte termijn fijn, lange termijn pijn’. Hoewel dopamine vaak wordt beschouwd als het ‘gelukshormoon’, ook al klopt dit niet helemaal. Het draagt voornamelijk bij aan het streven naar plezier, waarbij de daadwerkelijke ervaring van genot van korte duur is.
In de moderne wereld worden we blootgesteld aan een overvloed aan prikkels. Of het nu gaat om binge-watchen, winkelen, gamen, alcohol- of drugsgebruik, of het tellen van likes op sociale media, al deze activiteiten bieden snelle bevrediging. Echter, wanneer we onszelf voortdurend overprikkelen en van het ene dopamine-shot naar het andere leven, raken onze dopamine-receptoren afgezwakt en minder gevoelig. Dit kan leiden tot een gebrek aan motivatie, verveling, verminderde creativiteit en zelfs gevoelens van eenzaamheid. Het aantal gevallen van depressie en angst is aanzienlijk toegenomen in welvarende landen, waarbij jaarlijks één op de vijf jongeren last heeft van psychische problemen. Een disbalans in dopamine is hier een belangrijke oorzaak van.
Gelukkig is het mogelijk om deze disbalans te herstellen. Ons brein heeft tijd nodig om weer in balans te komen. Voortdurende blootstelling aan dopamine is een doodlopende weg. Het is daarom gezond om af en toe niets te doen en jezelf de ruimte te geven om te vervelen. Door afstand te nemen van constante afleidingen, kunnen we gevoeliger worden voor andere prikkels en meer genieten van het leven.
Hoe kun je zorgen voor een balans in dopamine?
Begrijp het effect van dopamine en zoek indien nodig meer informatie over dit onderwerp.
Beperk activiteiten die een disbalans in dopamine veroorzaken zoals social media, overmatig gebruik van je smartphone, alcohol, snacken etc. Onderneem meer activiteiten die bijdragen aan een gezonde dopaminehuishouding, zoals wandelen, yoga, sociaal contact, chillen, relaxte muziek luisteren etc. Activiteiten die inspanning vereisen bevorderen een evenwichtige aanmaak van dopamine. Het optimaliseren van dopamine is dus geen ingewikkelde taak; kleine stappen kunnen al een groot verschil maken. Verander je gedrag stap voor stap en vervang negatieve gewoonten door positieve activiteiten.
Pas je omgeving aan om verleidingen te verminderen. In plaats van voortdurend verleidingen te weerstaan, is het effectiever om ervoor te zorgen dat deze verleidingen minder aanwezig zijn in je omgeving.
Door bewust om te gaan met dopamine en onze omgeving aan te passen, kunnen we streven naar een evenwichtige en gezonde dopaminehuishouding, wat essentieel is voor ons welzijn en geluk.
Leave a Reply